Hilal METE – Malkara Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü Harita Teknikeri
SKB Proje Koordinatörü

Toprak, su ve enerji kaynakları; insanoğlu için yaşamsal önemin ötesinde, ülkelerin varlığı, güvenliği, ekonomik gelişmesi açısından önem taşımaktadır. Bir nehrin ya da göl kaynağının başladığı yer ile bittiği yer arasında kalan kısma su veren alandan oluşan havzaların korunması, havza içerisinde su veriminin; istenilen kalite ve miktarda tüm kaynakların bütünlüğünü koruyacak şekilde ele alınması gerekmektedir.

 Barajların gelişigüzel kullanılması; su, toprak ve bitki örtüsü üçlüsü arasındaki doğal dengeyi bozmakta ve erozyona sebebiyet vermektedir.  Öte yandan ormanların bilinçsiz kullanılması; ekosistemin giderek yok olmasına, ortaya çıkacak erozyonla toprak kaynağının kaybolmasına, su kaynaklarının olumsuz yönde etkilenmesine  yol açmaktadır.  Havzaları tehdit eden çevre sorunlarını çözebilmek için; havzalar su üretimi amacıyla havza yönetimi ilkelerine göre planlanmalı ve uygulanmalıdır.

Trakya Bölgesinin can damarı olan Ergene Havzası; Marmara Bölgesi’nin Karadeniz kıyılarındaki Yıldız Dağları’ndan doğan , uzunluğu 283 km, alanı 17.323 km² , suları Ege Denizine dökülen, ülkemizdeki ayçiçek üretiminin %61’inin, pirinç üretiminin %54’ünün, buğday üretiminin %12’sinin gerçekleştiği verimli bir havzadır. Dünyadaki toprakların sadece 1/10unda üretim yapılabilirken; ülkemizdeki toprakların %36’sında üretim yapılabildiği göz önüne alındığında Ülkemizin bu verimli tarım topraklarının önemli bir bölümü Trakya Bölgesinde ve Ergene Havzasında yer almaktadır.

 Ülkemizde yer alan 25 adet havzadan 11 adetinin Koruma Eylem Planları 2009-2010 tarihleri arasında tamamlanmıştır. Bunlardan biri de Ergene Havzası Koruma Eylem Planıdır. Devletin denetimi ve koordinasyonunda, Ergene Havzasının su kalitesini zirai sulamada kullanılabilecek seviyeye ulaştırmak amacıyla Bakanlıklar,Valilikler, ilgili kamu kurumları Organize Sanayi Bölgeleri ve Şirketlerin birlikte hareket ederek gerçekleştireceği, çok yönlü Havza Koruma Eylem Planı hazırlanmıştır.

 Ergene Havzasının plansız ve kontrolsüz bir şekilde sanayileşmesi ve şehirleşmesi, yetersiz altyapısı, tarımda bilinçsiz ve denetimsiz kimyasal kullanımı; tekstil, deri, kimya, gıda ve metal sanayi; evsel atık suların arıtılmaması gibi su kalitesini düşüren faaliyetlerden dolayı; zirai faaliyetler için kullanılamayan, koku ve görüntüsü ile halk sağlığını ciddi anlamda tehdit eden aşırı kirli su kanalı haline gelmiş durumdadır. İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından yapılan araştırma ile, arıtılan atıksuların Ergene Nehri yerine Marmara Denizi’ne akışının sağlanması; bir akarsu ve havzası için en önemli kirletici parametrelerden olan ve arıtımı çok zor olan tuzluluğun; ileri seviyede arıtılmış sanayi sularının, deniz ortamının zaten mevcut ve daha yoğun olan tuzluluğuna herhangi bir etkisi olmayacağı tespit edilmiştir.

Trakya’nın hayat kaynağı olan Ergene Nehri’nin kurtarılması , su kirliliğinin azaltılması ve daha iyileştirilmiş sulama suyu kalitesine kavuşturulması amacıyla Ergene Havzası Koruma Eylem Planı Genelgesi 2013 yılında Resmi Gazetede  yayımlanmıştır.

Ergene Havzası Koruma Eylem Planı kapsamında yürütülen Tekirdağ Ergene Derin Deniz Deşarj A.Ş. ; Ergene Havzası Koruma Eylem Planında tanımlanan sorumluluğunu yerine getirmek için bir araya gelen Sanayi Bölgelerinin oluşturduğu bir oluşumdur. DDDS, doğal arıtma süreçlerinden yararlanarak atıksuların deniz dibine döşenmiş gömülü boru veya kanallar vasıtasıyla aktarılmasını, özümseme kapasitesi yüksek olan atıksuların, denizde seyrelmesiyle birlikte kirlenme oranının düşmesini sağlamak üzere çaba sarfetmektedir. Derin Deniz Deşarj Sistemi, Marmara Denizi’ne ileri biyolojik arıtma tesislerinde arıtıldıktan sonra kolektör hattıyla toplanarak iletilmektedir.Tekirdağ Derin Deniz Deşarj A.Ş. nin her aşaması takip edilen projede ; Kara Boru Hattı, Deniz Hattı ve Tünel Hattı çalışmaları devam etmektedir. Bu ortaklığın paydaşları içinde; Avrupa Serbest Bölgesi Kurucu ve İşleticisi A.Ş., Çerkezköy OSB, Çorlu OSB, Ergene I OSB, Ergene II OSB, Kapaklı OSB, Türkgücü OSB, Veliköy OSB, Velimeşe OSB ve Yalıboyu OSB yer almaktadır… TEDDD A.Ş.; Ergene Havzasındaki müşterek atık su arıtma tesislerinde arıtılan atık suların Marmara Denizine Derin Deniz Deşarj Sistemi’nin proje, inşaat ve işletilmesi işlerini gerçekleştirmektedir. Ayrıca; proje güzergahındaki kamulaştırma ve irtifak alanlarıyla ilgili plan ve proje hazırlatılması ve takibi, Proje inşaatının kontrollerinin yapılması ve müteakip sistemin işletilmesi, atık su borularının sürekli kontrol ve izlenmesi, kritik işletme seviyesine yaklaşan yeraltı suyunun kurtarılması kapsamında suyun en büyük tüketicisi olan OSB lere Meriç ve Tuna nehirlerinden Su Getirme Projesi’nin proje, imalat ve işletme safhalarını gerçekleştirmesi, oluşan tuzlu suyun Marmara Denizi’ne ulaştırılması, çökeltiden sonra oluşan çamurlar ve bunların Lisanlı Çamur Bertaraf tesislerine verilmesinden sorumludur.

OSBden kaynaklanan endüstriyel atık suların ileri arıtımı için, mevcut durunda yaklaşık 1000 adet firmaya ait 200 civarında münferit Atıksu Arıtma Tesisinin yerine; Devletin sağladığı kredi imkanıyla, işletilmesi ve kontrolü daha kolay 5 adet müşterek Atıksu Arıtma Tesisi Mart 2014te ihale edilmiş olup; %70 i tamamlanmış durumdadır. Bu proje ile; atık suların Ergene Nehri ile irtibatı tamamen kesilecek, havzadaki bütün endüstriyel arıtılmış atık suyun deşarjı 2019 Nisan ayında hayata geçirilecektir.

 Ülkemizin tarımsal açıdan önemli havzalarından biri olan Ergene Havzasının korunmasında önemli adımlar atılmıştır. Bu adımların hayata geçmesi ve geç olmadan; sağlıklı bir toplum, temiz bir çevre ve sürdürülebilir tarımsal üretimin sağlanması için projenin hayata geçmesi sağlanmalıdır.